Op naar een maatschappelijke GGZ
Onder de titel Op naar een maatschappelijke GGZ kwamen experts, beleidsmakers en ervaringsdeskundigen samen om de noodzaak van toegankelijke, preventiegerichte en maatschappelijk ingebedde GGZ te bespreken. De bijeenkomst stond in het teken van de urgente uitdagingen binnen de GGZ, waaronder de groeiende wachtlijsten en de toenemende druk op zorgverleners. De sprekers pleitten voor een structurele verandering, waarbij preventie en samenwerking centraal staan.
Tijdens het symposium werd de huidige situatie in de GGZ onder de loep genomen. De wachttijden zijn de afgelopen jaren fors gestegen, met bijna 100.000 wachtenden, waarvan meer dan de helft langer wacht dan de treeknorm. De gemiddelde wachttijd voor een behandeling bedraagt inmiddels 21 weken. Hoewel het aantal zorgverleners binnen de GGZ tussen 2016 en 2023 is gestegen van 84.000 naar 109.000, blijft de vraag naar zorg harder groeien dan het aanbod. De huidige structuur, waarin medicalisering en symptoombestrijding vaak vooropstaan, schiet tekort in het aanpakken van de onderliggende maatschappelijke oorzaken van psychische problemen.
Het symposium bracht een aantal belangrijke speerpunten naar voren die richting moeten geven aan een nieuwe aanpak. Toegankelijkheid moet een fundamenteel uitgangspunt zijn, met minder bureaucratische drempels en meer laagdrempelige ondersteuning in de wijk. Daarnaast is een verschuiving nodig van symptoombestrijding naar preventie en herstelgerichte zorg. Een betere samenwerking tussen zorg en het sociaal domein is onmisbaar om mensen eerder en effectiever te helpen. De overheid moet een moedige rol spelen en de GGZ structureel financieren, los van marktwerking en winstprikkels. Ook werd benadrukt dat armoede, werkdruk, prestatiedruk en bestaansonzekerheid grote aanleidingen zijn voor psychische problemen en structurele aandacht verdienen in beleid.
Vier vooraanstaande experts deelden hun inzichten en ervaringen. Floortje Scheepers, psychiater en hoogleraar innovatie in de GGZ aan het UMC Utrecht, bekritiseerde het huidige lineaire medische model en benadrukte het belang van context en interactie in het herstelproces. Nikki Makkes, huisarts GGZ en mede-ontwikkelaar van Krachtige Basiszorg, deelde haar ervaring met wijkgerichte zorg en hoe een integrale aanpak kan bijdragen aan betere mentale gezondheid. Dick Veluwenkamp, bestuurder bij Arkin, belichtte de noodzaak van een betere samenwerking tussen specialistische GGZ en het sociaal domein, terwijl Dolf Warris, wethouder in Oss en initiatiefnemer van de proeftuin Ruwaard, sprak over de praktijkervaringen met anders kijken en anders doen binnen de GGZ.
Tijdens het panelgesprek, geleid door dagvoorzitter Machteld Ploeg, werd verder ingegaan op de uitdagingen en oplossingen voor de GGZ. Naast de sprekers namen ook straatadvocaat Rutger Colin Kips en GroenLinks-PvdA Kamerlid Lisa Westerveld deel aan de discussie. Westerveld, die zich al jaren inzet voor betere GGZ en jeugdzorg, onderstreepte het belang van een stevig overheidsbeleid om wachttijden te verkorten en de GGZ beter in te bedden in de samenleving.
Het symposium markeert niet het einde, maar een nieuwe stap in de hervorming van de GGZ. De inzichten uit deze bijeenkomst zullen worden verwerkt in een initiatiefnota voor GroenLinks-PvdA en mogelijk leiden tot aanpassingen in het partijprogramma.
