Mantelzorg is meer dan je denkt!

Stel je voor: een jongen van 15 die zijn moeder naar het ziekenhuis moet begeleiden. Zij lijdt aan ernstige reuma en spreekt nauwelijks Nederlands. Hij tolkt, hoort dingen die hij liever niet wil horen, en draagt een zware last op jonge schouders. Dit is mantelzorg. En het gaat verder dan de meeste mensen beseffen. Mantelzorgers, jong en oud, dragen dagelijks bij aan het welzijn van hun naasten. Maar ze doen dat vaak in stilte, zonder dat de wereld ziet hoe divers en zwaar hun verantwoordelijkheden kunnen zijn. Als raadslid zet ik me in om de belangen van deze mantelzorgers en de organisaties die hen ondersteunen op de kaart te zetten. Onlangs heb ik deelgenomen aan de training “Nieuwe blik op zorgen voor elkaar”, een eye-opener voor iedereen die betrokken is bij mantelzorg.

De training maakte pijnlijk duidelijk dat de mantelzorgers van vandaag met een steeds zwaardere last worden geconfronteerd. Waar er nu nog 15 mantelzorgers per zorgvraag zijn, zullen dat er binnenkort nog maar 6 zijn. Vooral kinderen die voor hun ouders zorgen, voelen deze druk extra. De overheid roept daarom op om meer gebruik te maken van het eigen netwerk, maar bereidheid daartoe blijft laag, vooral als de zorgvraag buiten het eigen huishouden ligt. De verschuiving naar collectieve zorg is in volle gang. Zelfhulpgroepen, vrijwilligersinitiatieven en expertisecentra worden steeds belangrijker in het verlichten van de druk op mantelzorgers. De tijd van ‘zelfstandig alles regelen’ verschuift naar ‘samen zelfstandig zijn’. Hierin speelt wederkerigheid een sleutelrol: mensen helpen eerder als er een persoonlijke band is.

Met steeds minder vrijwilligers en langere wachtlijsten, dreigt ook de zorgvrijwilliger een zeldzaamheid te worden. Creatieve oplossingen zoals collectieve zorginitiatieven en een sterkere samenwerking met mantelzorgers zijn hard nodig. Daarnaast moeten we mantelzorgers niet alleen in de informele sfeer ondersteunen, maar ook binnen de formele zorg, waar hun expertise broodnodig is. Voor organisaties die mantelzorgers ondersteunen, is het cruciaal om een stevige positie in te nemen. Zij spelen een centrale rol in het ondersteunen van mantelzorgers, maar vaak voelen zij zich niet gehoord. Dit ‘Calimero-syndroom’ kan alleen doorbroken worden als zij serieus worden genomen door partners en beleidsmakers. Gemeenten en organisaties moeten hen actief betrekken bij het opstellen van beleid en besluiten die mantelzorgers raken.

De toekomst vraagt om een gezamenlijke visie. Kernwaarden als inclusiviteit, gelijkwaardigheid en innovatie moeten leidend zijn bij de ondersteuning van mantelzorgers. Ook werd tijdens de sessie benadrukt hoe belangrijk een duidelijke ‘elevator pitch’ is voor organisaties: wat is jullie meerwaarde, wat drijft jullie, en hoe dragen jullie bij aan de samenleving? Samen lobbyen op de juiste momenten en met de juiste boodschap is cruciaal om mantelzorg hoog op de agenda te krijgen. Want nog lang niet iedereen is bekend met de term mantelzorg. Het is daarom essentieel dat organisaties die mantelzorgers ondersteunen helder en krachtig kunnen uitleggen wie ze zijn en wat hun expertise is. Wat voegen zij toe aan de gemeente, en wat zijn hun ambities voor de toekomst? Samen optrekken en de juiste boodschap op het juiste moment brengen is cruciaal om mantelzorgers de aandacht en erkenning te geven die ze verdienen.

Voor meer informatie en ondersteuning kunnen professionals terecht bij MantelzorgNLpro, die nauw samenwerkt met Vereniging MantelzorgNL, via hun website.

De foto is van Viroen Soebedar. Hij is sinds mei 2011 mantelzorger van zijn moeder. Toen hij nog havo-scholier was, kreeg zijn moeder plotseling enkele hersenbloedingen en veranderde zijn leven volledig. Direct was er zorg nodig.